از بیانات مقام معظم رهبری :

من کتابی خواندم مربوط به شهید ابراهیم هادی. این کتاب خیلی جالبه، خیلی جذابه.
من کتاب (سلام بر ابراهیم) را خواندم و تا مدتها دلم نمی آمد از روی میز کارم بردارم و بگذارم توی کتابهایم.
شخصیتی که در این کتاب معرفی شده خیلی جاذبه دارد… مثل مغناطیس انسان و جذب می کند.
بگردید این شخصیت ها را پیدا کنید. از این قبیل شخصیت‌های برجسته که سردار هم نیستند. حتی فرمانده گردان هم نیستند. اما حکایت ها دارند…

* هر گاه و هر جا که از پیروزی ۲۲ بهمن یادی و نامی آورده می شود، چهره ی شهید و نقش خونین شهادت، در برابر چشم ها پدیدار می گردد. ۱۳۶۸/۱۱/۱۹

* دهه‌ی فجر، در حقیقت مقطع رهایی ملت ایران و آن بخشی از تاریخ ماست که گذشته را از آینده جدا کرده است. ۱۳۶۹/۱۰/۱۱

* دهه‌ی فجر، آن آیینه‌یی است که خورشید اسلام در آن درخشید و به ما منعکس شد. اگر این آیینه نبود، باز هم مثل همان دوره‌های تاریک و قرون خالیه، بایستی ما مینشستیم و اسمی از اسلام میآوردیم. ۱۳۶۹/۱۰/۱۱

* برگزاری دهه‌ی فجر، باید مثل برگزاری جشن نیمه‌ی شعبان باشد. ۱۳۶۹/۱۰/۱۱

* خاطره‌ی امام، بیش از همیشه، در دهه‌ی فجر و بیست‌ودوی بهمن است. حتّی بیشتر از مراسم سالگرد رحلت امام، این بزرگداشت نشان‌دهنده‌ی شخصیت آن بزرگوار است. ۱۳۶۹/۱۰/۱۱

* دهه فجر در حقیقت ولادت امامت در این کشور است؛ به همان معنایی که خود امام و اسلام برای ما ترسیم کرده‌اند. ۱۳۶۹/۱۰/۱۱

* ۲۲ بهمن در حیات تاریخی و ملی کشور و هدایت سرنوشت ملت ایران به سوی حق و صلاح نقش بزرگی داشته است. ۱۳۷۸/۱۱/۰۶

* در طلیعه‌ی‌ روزهای‌ درخشان‌ فجر از همه‌ چیز شایسته‌تر تکریم‌ شهیدان‌ و خضوع‌ در برابر روح‌ فداکار آنهاست‌. ۱۳۷۹/۱۱/۱۲

* دشمنان سعی میکنند انقلاب را از یاد مردم ببرند؛ اما دهه فجر، انقلاب را به یاد مردم میآورد. سعی میکنند امام را از یاد مردم ببرند؛ اما دهه فجر، تجسّم اراده و عظمت امام بزرگوار ماست. ۱۳۸۰/۱۱/۰۳

* حادثه بیست‌ودوم بهمن و پیروزی انقلاب، پایان تحقیر ملت ایران بود. ۱۳۸۰/۱۱/۲۱

* روز ۲۲ بهمن و راهپیمائی ۲۲ بهمن مظهر اقتدار ملی است؛ مظهر اقتدار ملت ایران است؛ مظهر حضور مردمی و اراده و عزم ملی ملت ایران است که مرد و زن و پیر و جوان، در همه‌ی شرائط به خیابانها میآیند و خودشان را در سرتاسر کشور در مقابل چشم بینندگان قرار میدهند؛ این خیلی باعظمت است. ۱۳۸۶/۱۱/۱۹

شما می‌دانید این عالم ، عالم اسباب و علل است یعنی هر اتفاقی دارای علت و معلول است. یکی از علت‌های خوشبختی و البته آرامش در دنیا و آخرت، احترام به والدین است. خدای متعال این عالم را طوری قرار داده است که اینگونه باشد و نحوه رفتار ما با والدینمان تعیین کننده باشد.
ما انسان‌ها به گونه‌ای هستیم که هرگاه نسبت به اهمیت و ارزش موضوعی اطلاع یابیم, در اثر آن شناخت, انگیزه بهتر و بیشتری برای عمل و پای‌بندبودن به آن پیدا خواهیم کرد. لذا شایسته است ابتدا به اهمیت، قدر و منزلت والدین از دیدگاه اسلام اشاره‌ای نماییم و سپس به بیان راهکارها و چگونگی انجام وظیفه و احترام در قبال ایشان بپردازیم.
اسلام حساب ویژه اى براى پدر و مادر بازکرده و جایگاه ویژه‌ای برای آنان در نظر گرفته است؛ لذا در روایات آمده که اگر پدر و مادرى از فرزندانشان راضى باشند موجب خیر و برکت و سعادت فرزند مى شود، و اگر در حق فرزندان خود دعا کنند خداوند به این دعا توجه خاصى مى نماید؛ کمااین‌که اگر والدین از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناکرده آنها را نفرین کنند ممکن است خداوند بر چنین فرزندانى که موجب ناراحتى والدین شوند قهر و غضب نماید.
در روایات آمده «نیکى کردن به والدین بزرگترین فریضه است» و یا اینکه مى فرماید «بهشت زیر پاى مادران است». آیات و روایات زیادی که در این زمینه وارد شده حاکى از اهمیتى است که خداوند براى والدین قائل شده است و اینها بدون حکمت نیست؛ چه اینکه اینها در مقابل زحماتى که والدین براى فرزندان متحمل مى شوند ناچیز است. آنها از لحظه انعقاد نطفه تا هنگام تولد و همچنین بعد از تولد دوران شیرخوارگى و بعد کودکى مشکلات بسیار زیادى را متحمل شده اند.
بنابراین خداوند نیز در مقابل زحمات آنها حقوق ویژه ای را براى آنها قائل شده است. از این رو باید در هر شرایطى احترام آنها را نگه داشت؛ هر چند در بعضى اوقات در برخورد با فرزندان خود دچار اشتباه شوند. البته توجه به این نکته لازم است که خداوند همه انسانها را در مقابل اعمال و رفتارى که انجام مى دهند مورد سؤال قرار مى دهد و والدین نیز باید پاسخگوى اعمال و رفتار خود باشند. بنابراین در همه حال ما وظیفه داریم به والدین خود احترام بگذاریم حتى اگر آنها به ما بى‌احترامى کنند و ما را مورد آزار و اذیت قرار دهند. فقط در صورتی که آنها بخواهند ما را به کار حرامى وادار کنند یا از انجام تکلیف واجبى باز بدارند، اطاعت از آنها جایز نیست چه اینکه اطاعت خداوند بر هر کس دیگری حتى والدین نیز مقدم است.
لذا اگر پدر و مادر در حق فرزند کوتاهی کنند و چه بسا ظلمی انجام دهند، این سبب نمی‌شود که فرزند هم درباره آنان به وظیفه‌اش عمل نکند. از این رو امام باقر (علیه السلام) فرمود: «خداوند در چند چیز رخصت و ترک را روا ندانسته است از جمله: نیکی به پدر و مادر چه آنها خوب باشند و چه بد (اصول کافی، ج ۲، ص ۱۲۹، ح ۱۵).
به هر حال، نیکی و احسان به پدر و مادر و خشنودی آنان را فراهم کردن حتی اگر کافر باشند لازم است و سعادت دنیا و آخرت را به همراه می آورد؛ چنان که امام صادق (علیه السلام) به جوان نومسلمان، در حق مادر مسیحی‌اش توصیه فرمود (همان، ص ۱۲۸، ح ۱۱).
نیکی و احسان به آنان حتی پس از مرگشان نیز راه‌گشای سعادت فرزند می‌گردد: رسول خدا (صلی الله علیه و اله) فرمود: «آقای خوبان در روز قیامت، کسی است که به پدر و مادرش پس از مرگشان نیکی کند (بحار، ج ۷۱، ص ۸۴، ح ۹۴، تحف العقول، ص ۴۶).
لازم به ذکر است که خداوند حکیم و مهربان، -در خصوص رعایت حق والدین- همین دستورات را به فرزندان شما نیز می دهد! (دقت کنید).
خلاصه کلام آن که دلیل این همه احترام و نیکی در حق پدر و مادر در یک چیز است و آن بزرگترین نعمت خداوند یعنی حق حیات است که اگر پدر و مادر نبودند؛ فرزندانی هم به وجود نمی آمدند. از این رو هر چه درباره پدر و مادر احترام و احسان شود به جا خواهد بود.
عمل به توصیه‌های زیر، راهگشا می‌باشد:
۱.سعی کنید نگاهتان به آنان محبت‌آمیز باشد. والدین شما یقینا به شما علاقه دارند و خیر و صلاح شما را می‌خواهند. شما نیز با چنین نگاهی با آنان برخورد کنید. این کار عبادتی شایسته در نزد پروردگار محسوب می‌شود. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده که فرمودند: النَّظَرُ إِلَى وَجْهِ الْوَالِدَیْنِ عِبَادَةٌ، نگاه به چهره والدین عبادت است (مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۲۰۴).
۲. به نیکی‌هایی که در حق شما انجام داده‌اند بیندیشید و آن‌ها را یادداشت کنید. خواهید دید که نیکی‌های آنان به شما آن قدر زیاد است که اشتباهات و خطاهای آنان در حق شما، در مقابل آن‌ها چیزی نخواهد بود.
۳. به والدینتان احترام بگذارید هر چند در دل نسبت به آنان احساس خوبی ندارید.
۴. به خود تلقین کنید که والدینتان را دوست دارید و از تلقین منفی نسبت به آنان اجتناب نمایید.
تکرار می‌کنیم که ظلم والدین به فرزندان، چیزی است بین خود و خدایشان که باید نزد او پاسخگو باشند و چیزی از وظایف شما نسبت به آنها کم نمی­کند. البته شما می­توانید به آنها اعتراض کنید و یا ناراحتی خود را از کار آنها بروز دهید؛ اما به هرحال به خاطر تمام زحماتی که از کودکی تا الآن برایتان کشیده­اند، نباید به آنها توهین کنید.
به این نکته اساسی توجه داشته باشید که گرچه ممکن است نتوانید تمام شرائط و امکانات موجود در خانواده را بر وفق مرادتان فراهم نمایید، ولى مطمئنیم که شما به عنوان فردی تحصیلکرده و متدیّن مى توانید با استفاده از راهکارهایی که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می­گردد، خود را با شرائط موجود به گونه‌ای مناسب و فعّال وفق داده و هماهنگ سازید که نه تنها از وضعیت موجود به درآیید، بلکه با ابتکار، خلاقیت و بهره مندشدن از توانمندیهاى خود، زندگی شاد و با نشاطی را برای خود و سایر اعضای خانواده تان رقم زنید؛‌ لذا توجه نمایید که:
شما تنها فردى نیستید که با این مسأله در خانواده خود مواجه هستید؛ متأسفانه جوانان بسیاری از مسأله مشابه شما در خانواده خود رنج می‌برند؛ لذا آن را به عنوان یک مسأله ببینید، نه یک معضل و مشکل لاینحل؛ زیرا بسیاری از هم سن و سالان شما توانسته‌اند با آن کنار بیایند؛ لذا شما نیز می­توانید.
در اینجا به بررسی راهکارهای مقابله با مشکلتان می‌پردازیم اما قبل از آن ذکر نکته‌ای ضروری است:
نکته کلیدی:
ممکن است با مطالعه پاسخ ارسالی، با خود بگویید که: چرا نوک پیکان به سمت من نشانه رفته و از من خواسته شده که برای بهبود روابط در فضای خانواده چنین و چنان کنم و یا اینکه با خود بگویید: اینها نیز مرا درک نکردند. واقعیّت امر این است که در موارد اینچنینی که فضای ارتباطی (مخصوصاً در محیط خانواده) با دیگران با مشکل مواجه می‌شود، هریک از اعضاء باید فارغ از سعی و تلاش طرف مقابل برای برقراری ارتباط پیشقدم گردد (مخصوصاً آن کسی که احساس نیاز بیشتری کرده و اقدام به مشاوره نموده است؛ زیرا با این عمل خود به نوعی نشان داده که متعهّد به رعایت موارد ارسالی از سوی مشاور است).
چه باید کرد:
۱. یکى از مهم ترین عوامل سازگارى و حسن تفاهم بزرگسالان و جوانان در خانواده و اجتماع این است که شخصیت تمام افراد در آن دو محیط مورد توجه و احترام باشد و هیچ فردى، در هر سنى که هست، خویشتن را در معرض اهانت و تحقیر نبیند و نسبت به عزت‌نفس و شخصیت خود احساس ناامنى و نگرانى ننماید. لذا توصیه می‌شود تا می‌توانید نسبت به والدین خود محبت نمایید؛ زیرا انسان به طور طبیعى دوستدار کسى است که به او نیکى کرده و دشمن کسى است که درباره او با بدى رفتار نموده است.
۲. یک اصل کلی در مورد انسانها وجود دارد و آن اینکه انسان موجودی تغییرپذیر است؛ یعنی همانطور که تأثیر روی دیگران می‌گذارد، از رفتار دیگران نیز متأثر می‌شود و رفتار او تغییر می‌کند. بهترین وسیله برای سالم‌سازی زمینه تأثیر بر روی رفتار آنها محبت نمودن, تحویل گرفتن و احترام گذاردن به آن‌ها است؛ آن هم احترام بدون قید و شرط و به عنوان پدر و مادر و کسی که سهمی بزرگ در حیات شما دارند.
قطعاً شما با رفتار پسندیده خود می‌توانید پدر و مادر خود را تحت تأثیر قرار دهید. آن‌ها را آن گونه که هستند، دوست بدارید؛ از آن‌ها اطاعت کرده و فرمانبردارشان باشید؛ چون رفتار و روحیه والدینتان با گذر عمر به صورت یک صفت ثابت شخصیتی در آمده است، سخت تغییر می‌پذیرد و متحول ساختن چنین افرادی دشوار می‌نماید؛ اما امری شدنی است. لذا نیازمند صبر و حوصله و همین طور تدبیر و هوشیاری و ظرافت‌های رفتاری خاص از طرف شما است.
هرگز سعی در ایجاد تغییر ناگهانی و برخوردهای تند وعجولانه نداشته باشید، که این شکل رفتار نه تنها ایشان را به سوی مخالفت می‌کشاند، بلکه ناسازگاری را به صورت لجاجت آمیز در آن‌ها تشدید می‌نماید.
۳. از جدال و جر و بحث با آن‌ها جداً خودداری کنید.
۴. از طرح مسائل اختلافی -ولو مطلب کوچک و پیش پا افتاده- در خانواده اجتناب کنید.
۵. در کارهای منزل به مادرتان کمک کنید بدون اینکه او از شما در خواست کمک کند و بدون اینکه شما منتی بر او داشته باشید.
۶. در صورت امکان هر از چند گاهی هدیه‌ای -هر چند کوچک- برای پدر و مادر خود تهیه کنید.
۷. جنبه‌های مثبتی که پدر و مادر­تان دارند را برجسته کنید و گاهی اوقات آن را مطرح کنید. سعی کنید هر چه بیشتر خوبی‌های آن‌ها را ببینید تا بتوانید روابط بهتری با ایشان برقرار سازید.
۸. برای تأمین اهداف رفتاری خود در مورد ایشان از روش غیرمستقیم استفاده کنید. ابتدا خودتان را به اخلاق نیک بیارایید تا آن‌ها ازعمل شما متأثر گردند، نه از حرف شما؛ که این بهترین شیوه اصلاح بزرگترها است.

در ادامه از افرادی که در پدر و مادرتان نفوذ دارند و می‌توانند تأثیر بگذارند (مانند اقوام و خویشان دلسوز که والدینتان از آنها حرف شنوی دارند) استفاده نمایید؛ چرا که بعضی از افراد برخلاف اخلاق تندی که در خانه دارند در بیرون از خانه -به خصوص نزد بعضی افراد- نرم و حرف شنو هستند؛ لذا از طریق آنها می‌توانید به اهداف خود در زمینه اصلاح اخلاق ایشان، برسید.
۹. شنونده خوبی برای نظرات آن‌ها باشید و با گوش جان صحبت‌های ایشان را بشنوید.
۱۰. سعی کنید علاقمندی خود را نسبت به تأمین خواسته‌های پدر و مادرتان در رفتار و گفتار خود نشان دهید.
۱۱. برای گفتگو و مذاکره با آن‌ها در مورد مسأله مورد نظر خود وقت مناسبی تعیین کنید.
۱۲. هیچ گاه از والدین خود به دلیل داشتن نظری مخالف با نظر خود ایراد نگیرید و سرزنششان نکنید. به موضوع حمله ببرید نه به شخص.
۱۳. به احساسات منفی و غیرقابل کنترل خود در برابر ایشان اجازه بروز ندهید.
۱۴. ارتباط میان فردی مؤثر، زمانی برقرار می‌شود که از مثبت‌گرایی نسبی بهره‌مند باشید. واقعیت این است که هر اندیشه مثبت یا منفی که در ذهن انسان جاری می‌شود بر سرنوشت او اثر می‌گذارد؛ ‌لذا مطمئن باشید جملاتی نظیر «پدر و مادرم اهل قیاس هستند»؛ از پدر و مادرم خشمگین و عصبانیم» در نگرش شما و در روابط با آنها تأثیر گذار است.
یادتان باشد که اگر والدین محترمتان مشکل و نقصی در فضای ارتباطی خانواده ایجاد می­کنند، نباید شما با اعمال و یا احساسات خود ضربه‌ای دیگر بر پیکره آن وارد ساخته و نتیجه را مساوی نمایید.
۱۵. یک رابطه سالم، گفتگوی سالم می‌طلبد؛ ‌لذا سعی کنید با پدر ومادرتان بر سر مسائل گوناگون با ملایمت و نرمی سر گفتگو را باز نمایید. توجه داشته باشید که هیچ‌کس دقیقاً همان چیزی نیست که خواهان آن هستید.

در منزل خودِ من، همه افراد، بدون استثنا، هرشب در حال مطالعه خوابشان میبرد. خود من هم همین‌طورم. نه این‌که حالا وسط مطالعه خوابم ببرد. مطالعه میکنم؛ تا خوابم میآید، کتاب را میگذارم و میخوابم. همه افراد خانه ما، وقتی میخواهند بخوابند حتماً یک کتاب کنار دستشان است. من فکر میکنم که همه خانواده‌های ایرانی باید این‌گونه باشند. توقّع من، این است. باید پدرها و مادرها، بچه‌ها را از اوّل با کتاب محشور و مأنوس کنند. حتّی بچه‌های کوچک باید با کتاب اُنس پیدا کنند.۱۳۷۴/۰۲/۲۶
مصاحبه در پایان بازدید از نمایشگاه کتاب
تاریخ فعالیتها و مسئولیتهای آیت الله خامنه ای بعد, کتاب و کتاب‏خوانی, کتابخوانی رهبری, سبک زندگی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
روایت تاریخی

رهبر معظم انقلاب اسلامی هم به صورت ضمنی و هم به صورت نسخه‌ای برای کارهای اصلی و بنیانی در مورد فرهنگ را به مسئولان دولتی می دهند. چه کسی باید پاسخگو باشد که با نسخه‌ای که رهبر معظم انقلاب در باب فرهنگ داده‌اند چه کرده‌اند و چرا به این توصیه‌ها عمل نشده است و چه وقت و چگونه قرار است این توصیه‌ها مورد عمل قرار گیرد؟

رهبر معظم انقلاب از قدیم تا به اکنون در سخنان خود به اهمیت کارهای فرهنگی بسیار اشاره کرده اند. ما در اینجا شما را با قسمتی از سخنان مقام معظم رهبری در باب کار های فرهنگی آشنا می کنیم.

از بخش فرهنگ رفع مظلومیت کنید. بخش فرهنگ انصافاً بخش مظلومى است.

خیلى از مشکلات جامعه ى ما با فرهنگ سازى حل مى شود.

توجه کنید که امروز، عمده قواى دشمنان ما در جبهه ى فرهنگى کار مى کند.

جنگ هاى روانى، فعالیت هاى فرهنگى، بودجه هاى پنهان و آشکارى که براى منحرف کردن ذهن ها مى گذارند، همه اش مربوط به مسئله ى فرهنگ است.

فرهنگ مثل هواست که انسان وقتى که این هوا را استنشاق کرد، با هوایى که استنشاق کرده و با آن جانى که گرفته، مى تواند دو قدم بردارد و جلو برود؛ بقیه ى کارها همه برخاسته ى از آن چیزى است که شما استنشاق کرده اید.

اگر چنانچه یک جایى، هواى مسمومى تزریق بشود، نتیجه اى که در اندام ها دیده خواهد شد تابع آن مسمومیتى است که در این هواست. اگر فضا را با دود یا مخدرى تخدیر کنند، وقتى شما آن را استنشاق کردید، رفتار شما متناسب با آن چیزى خواهد شد که استنشاق کرده اید؛ فرهنگ یک چنین حالتى دارد. فرهنگ را دست کم نگیرید؛ خیلى مهم است.

صرف وقت کنید و در بودجه هم برایش پول و فصول قابل توجهى بگذارید تا جهتِ ارزشى به فرهنگ بدهید.

از جمله ى کارهایى که مسؤولین فرهنگى دولت خیلى باید به آن بپردازند و واقعاً یک دقیقه را در آن فروگذار نکنند، این است که به فرهنگ عمومى جامعه و ابزارها و وسائل فرهنگى، جهت ارزشى بدهند.

تلاش زیادى شده تا جریان هاى فرهنگى و عامل هاى فرهنگى، هنر و ادبیات و شعر و سینما و بقیه در جهت غیر ارزشى حرکت کنند و راه بیفتند. شما باید کمک کنید و همه ى تلاشتان را بکنید که به تحرکات فرهنگى کشور در جهت ارزشى جهت بدهید.

توجه به مقوله ى فرهنگ است خیلى مهم است. همان طور که بارها گفتیم مثل هوایى است که انسان در آن تنفس می کند. همه – بزرگ، کوچک، بالا، پائین، قشرهاى مختلف، مسئول، غیرمسئول – در فضا تنفس می کنند. این فضا را درست کنید، تا همه سالم تنفس کنند.

ما در زمینه ى فرهنگ و پرداختن به فرهنگ چه کار می خواهیم بکنیم؟ اول، تکلیف این را روشن کنیم. یک وقت هست که یک دستگاهى به امور فرهنگى بى اعتناء است، یک وقت نه، یک دستگاهى اعتناء و اهتمام به امور فرهنگى دارد، لیکن هدف گذارى هاى فرهنگى اش دچار اختلال یا دچار خدشه است.

هدف گذارى ها خیلى مهم است؛ از این نبایستى غفلت کرد. ما چه می خواهیم بکنیم با اخلاق مردم، با فرهنگ مردم؟

آیا ما به عنوان دولت اسلامى می توانیم هدایتِ فرهنگى جامعه ى خودمان را رها کنیم؟ قطعاً نه، جزو وظائف ماست. حالا مخالفین، معترضین حرف هایى می زنند، نقد می کنند، گاهى مسخره می کنند، گاهى اهانت می کنند، بکنند؛ ما که نمی توانیم تکلیف الهى را با این چیزها فراموش کنیم.

بودجه‌هاى فرهنگىِ بزرگ و کلان و در واقع کارهاى گوناگون و تکرار مسائل فرهنگى و این ها خوب است.

کار فرهنگى مثل ساخت‌وساز نیست که آدم بگوید خیلى خوب، این زمین، این هم مصالح، حالا بروید بسازید. کار فرهنگى مصالحش خیلى سخت گیر مى‌آید؛ معمار و استادکارش خیلى دشوار به دست مى‌آید. لذاست که به نظر من توى کار فرهنگى یک مقدارى بایستى اهتمام ورزید. اولاً ببینیم ما چه قلم از قلم هاى کار فرهنگى را اهمیت می دهیم.

در بعضى از آن دوره‌هاى قبل – که حالا نمی خواهیم خیلى مشخص کنیم و اسم بیاوریم، لیکن چاره‌اى هم نیست؛ انسان براى مقایسه مجبور است بگوید می خواستند کار فرهنگى بکنند، گفتند بودجه‌ى فرهنگى؛ بنا کردند کاروانسراهاى شاه عباسىِ بین راه را به عنوان کار فرهنگى، آباد کردن! بله، آباد کردن کاروانسراى شاه عباسى چیز خوبى است، اثر باستانى هم هست؛ اما آیا کار اولویت‌دار فرهنگى ما همین است؟ ما که اینجور در مواجهه‌ى با فشار عظیم تبلیغات جهانى قرار داریم

سیاست در خدمت فرهنگ است، اقتصاد در خدمت فرهنگ است، هنر در خدمت فرهنگ است، براى فشار آوردن به فرهنگ داخلى ملت ما.

آن ها می دانند که اگر فرهنگ را عوض کردند، دیگر مبارزه‌اى باقى نمی ماند.

اگر مبارزه‌ى با استکبار هست، اگر میل به ایستادگى و مقابله‌ى با دخالت اجنبى هست، به خاطر فرهنگ است. انسان یک فرهنگى دارد، همین فرهنگ را بیایند عوض کنند، همه چیز می شود مال خودشان؛ لذا همه‌ى فشار روى فرهنگ است.

در مقابل این حرکت فرهنگى و این تهاجم عظیم فرهنگى که می خواهند روح انقلاب را، روح استقلال را، روح دین را از ما بگیرند، اولویت فرهنگى ما این است که برویم حالا فرضاً کاروانسراى شاه عباسى را آباد کنیم؟! این یعنى اشتباه کردن در تشخیص آن قلمِ کار فرهنگى؛ این یک اشکال است.

در کار فرهنگى باید دنبال چه باشیم؟ دنبال تولیدات.

اینکه ما چقدر تولید کالاى فرهنگى می کنیم و چقدر باید بکنیم بسیار اهمیت دارد.

نکته‌ى دیگر در این زمینه این است: حالا بعد از آنکه مصرف فرهنگى را پیدا کردیم، قلمى که باید این بودجه صرف آن بشود، پیدا کردیم، برویم سراغ محتوایش. بالاخره می خواهیم فیلم بسازیم. مثلاا می خواهیم ده تا فیلم انقلابى بسازیم؛ ده تا فیلمى که حامل ارزش ها باشد.

یا می خواهیم فلان تعداد کتاب منتشر کنیم؛ محتواهایش چه باشد، چه جورى باشد، با چه قوتى، با چه استحکامى، با چقدر مایه‌ى علمى و هنرى که در آنجا به کار برده می شود؟ این ها خیلى کارهاى سخت و ظریفى است.
در زمینه‌هاى فرهنگى، دنبال کارهاى تشریفاتى و ویترینى نباشید. نمایش دادن کار فرهنگى، نه اینکه فایده‌اى ندارد؛ ضرر هم دارد. در زمینه‌ى فرهنگ باید دنبال کارهاى محتوائى و اصیل و واقعى رفت، که امروز نیاز عمده‌ى کشور هم این است.

آنچه که من لازم می دانم به دوستان دولت توصیه کنم، این است که مسئله‌ى فرهنگ را خیلى جدى بگیرید. اگر چنانچه ما کارهاى اقتصادى را – همچنان که در برنامه هست و آرزوهاى ما متوجه به آن است – انجام بدهیم، اما در زمینه‌ى کار فرهنگى عقب بمانیم، بدانید کشور لطمه خواهد دید.

دشمنان ما یکى از چشمه ‌هاى دشمنى‌شان کار اقتصادى است؛ یک چشمه‌ى مهم دیگر، کار فرهنگى است. البته نه وقت و نه ظرفیت جلسه اجازه نمیدهد که انسان در این زمینه وارد بشود؛ لیکن فى‌الجمله دوستان توجه داشته باشند که کار فرهنگ، کار بسیار مهمى است؛ با ملاحظه‌ ى جهت گیرى‌هاى انقلابى و اسلامى.

در زمینه‌ى فرهنگ، دچار رودربایستى نشوید.

در همه‌ى شعبه‌هاى فرهنگى – چه در موضوع کتاب، چه در کارهاى هنرى، چه در مؤسسات فرهنگى – جهت گیرى‌ها را انقلابى و اسلامى قرار بدهید.

اولویت ها را در اینجا هم ملاحظه کنید، چون منابع بالاخره محدود است. البته مصوبه‌ى دولت در زمینه‌ى بودجه‌ى فرهنگى، مصوبه‌ى خوبى است؛ اگرچه حالا شنیدم که خیلى از مبالغ این مصوبه تخصیص داده نشده؛ حتّى اگر همه‌اش هم تخصیص داده شود، باز براى همه‌ى فعالیت هاى فرهنگى کافى نیست.

منابع دچار محدودیت است. با توجه به محدودیت منابع، نگاه کنید ببینید اولویت ها چیست. البته من یک مجموعه‌اى را به نحو پیشنهاد به دولت ارائه کردم؛ که اگر این چیزها در کار فرهنگ مورد توجه قرار بگیرد، با توجه به نگاهى که ما در زمینه‌ى فرهنگ داریم، اینها اولویت خواهد داشت؛ یعنى این ها تاثیراتش بیشتر خواهد بود. بله، این ها را باید دنبال کنید تا ان‌شاءاللَّه تحقق پیدا کند.

به کارهاى سطحى نباید اکتفاء کرد. به کارهاى عمیق‌‌تر، کارهاى بنیانى‌‌تر، کارهایى که از یکى‌‌شان ده ها کار صادر می شود و نشئت می گیرد، توجه کنید.

من یک وقتى نسخه‌‌اى از آن کارهاى عمیقِ لازم را به آقاى رئیس‌‌جمهور دادم؛ همان ها باید دنبال شود و باید دنبال می شد.

در باب فرهنگ باید بشدت مراقبت شود که ما به «فرهنگ مهاجم» کمک نکنیم. فرهنگ مهاجم خطرناک است. اگر ما فرهنگ عمومى کشور و فرهنگى که نخبگان و مردم و قشرهاى گوناگون را به سمت یک هدفى هدایت می کند، نتوانیم از آسیب دشمن محفوظ بداریم، کار خیلى مشکل خواهد شد؛ هرچه هم شما تصمیم بگیرید، این ها مى‌‌آیند خرابش می کنند و جور دیگرى منعکس خواهد شد.

من به شما عرض می کنم که این حرکت عظیم انقلاب اسلامی، یک حرکت تمام شده نیست. حالا یک گوشه‌‌‌‌‌‌‌ی از لشکر آن من و شمائیم که حالا یک ذره مثلاً اهل ادب و فرهنگ و این ها محسوب میشویم؛ «و للَّه جنود السّماوات و الارض»؛ (۲) لشکر او زمین و آسمان نمی شناسد.

«و کان اللَّه عزیزا حکیما»؛ (۳) خدا عزیز است – عزیز یعنی غالبِ لایغلب، یعنی بینیاز از همه – من و شما هم حالا یک گوشه‌‌‌‌‌‌‌ای از کار را در دست می گیریم.

این حرکت عظیمی که با انقلاب اسلامی شروع شد، یک حرکت تمام شده نیست؛ مطلقاً تمام شده نیست، آن حرکت ادامه دارد. همینی که حالا معمول شده که در بیان ها و در تلویزیون و توی تبلیغات و توی دادگاه و توی زبان همه، می گویند: جنگ نرم؛ راست است، این یک واقعیت است؛ یعنی الان جنگ است.

وظیفه‌‌‌‌‌‌‌ی مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ی فرهنگی، ادبی و هنری نیز یک وظیفه‌‌‌‌‌‌‌ی مشخصی است: خوب بگوئید. من همیشه تکیه بر این می کنم: بایستی قالب را خوب انتخاب کنید و هنر را بایستی تمام عیار توی میدان بیاورید؛ نباید کم گذاشت، تا اثر خودش را بکند.

با این‌که نظام جمهوری اسلامی، از آغاز بر یک مبنای فرهنگی بنیان شد و رهبر و پدیدآورنده‌ ی این نظام، یک عنصرِ بیش از همه چیز فرهنگی بود و مسؤولان این نظام هم در طول این مدت، تقریباً همیشه همین‌طور بوده‌اند، درعین‌حال باید اعتراف کنیم که در زمینه‌های فرهنگی، آن کار مطلوب و مورد انتظار را خیلی انجام نداده‌ایم.

ما باید روزبه‌روز به آن فرهنگ انقلابی در همه‌ی شؤون – هم در دانشگاه ها به‌طور اخص، هم در کل جامعه به‌طور اعم – نزدیکتر شده باشیم.

اگر ببینیم این حادثه اتفاق نیفتاده، باید این نتیجه را بگیریم که کار و تلاش فرهنگی در جامعه‌ی انقلابی ما، به خوبی و کمال و سلامت انجام نگرفته است و نقایصی دارد، که آن نقایص را باید برطرف کنید.

البته مسایل آموزشی باید در حد سیاستگذاری های کلی باشد و نگاه وسیعی به جامعه بشود و هم فرهنگ عمومی جامعه و هم مسایلی که مغفولٌ ‌عنه بوده – مثل همین کارهایی که اخیراً شورای عالی کرده؛ تأسیس فرهنگستان علوم و فرهنگستان زبان فارسی و مسأله‌ی تحقیقات – مورد توجه قرار بگیرد.

واقعاً ما برای کار در زمینه‌ی فرهنگ عمومی، میدان بازی داریم. اگر ما بخواهیم توسعه‌ی اقتصادی را به معنای صحیح کلمه در جامعه راه بیندازیم، احتیاج به تلاش فرهنگی داریم.

مادامی که محقق و جستجوگر علمی ما، آن فرهنگ کار و وجدان کار و عشق به کار را، آن‌ چنان‌که در یک فرهنگ سالم مطرح است – که مظهر عالیش هم فرهنگ اسلامی است – نداشته باشد، وجود این محقق، بی‌فایده خواهد بود.

گیریم که ما محققان بزرگی تربیت کردیم و مثلاً آزمایشگاه های مهمی هم در اختیارشان گذاشتیم؛ این به یک کار شخصی تبدیل خواهد شد.

ما چگونه می توانیم روح کار، جدیت در کار، وجدان کار و سلامت کار را در طرح های توسع ه‌ی اقتصادی خودمان در نظر بگیریم؛ بدون این‌که فرهنگ عمومی جامعه را بالا ببریم و فرهنگ کار و وجدان کار و معلومات مربوط به کار را به آن ها تزریق کنیم؟ پس، می بینید که تمام این ها به فرهنگ بر می گردد.

اگر ما روی فرهنگ عمومی کار نکنیم، در توسعه‌ ی اقتصادی هم پیشرفتی نخواهیم داشت. این، تازه در صورتی است که ما هدف اصلی را توسعه ‌ی اقتصادی قرار دهیم. البته در جامعه‌ی اسلامی، هدف اصلی این نیست؛ توسعه‌ی اقتصادی یک وسیله است. به‌هرحال، از هر طرف که حرکت می کنیم، می بینیم که به فرهنگ می رسیم و راه ها واقعا به فرهنگ ختم می شود.

برای فرهنگ باید کار کرد.